Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe w Gdańsku

POSTANOWIENIE

Dnia 14 maja 2025 roku

Sąd Rejonowy Gdańsk – Południe w Gdańsku

Wydział XII Cywilny Sekcja do Spraw Egzekucyjnych

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Joanna Krata

po rozpoznaniu w dniu 14 maja 2025 roku w Gdańsku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy egzekucyjnej Km (...) z wniosku wierzyciela (...) (...) w G.

przeciwko dłużnikowi S. C.

na skutek skargi wierzyciela na postanowienie Komornika Sądowego (...) M. B. z dnia 14 stycznia 2025 r.

postanawia:

1.  uchylić w całości postanowienie Komornika Sądowego (...) M. B. z dnia 14 stycznia 2025 r. wydane w sprawie Km (...);

2.  zasądzić od dłużnika S. C. na rzecz wierzyciela (...) (...)w G. kwotę 50 (pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty;

3.  w trybie art. 759 §2 k.p.c., zobowiązać Komornika Sądowego (...) M. B. w sprawie Km (...) do sporządzenia i przedstawienia stronom – po uprawomocnieniu się punktu pierwszego niniejszego postanowienia - rozliczenia dotychczasowego wyniku finansowego egzekucji, z uwzględnieniem, iż od dnia 1 stycznia 2016r. wierzycielowi przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie.

Sędzia SR J. K.

UZASADNIENIE

punktów 1 i 2 postanowienia

Wierzyciel (...) (...) z siedzibą w G., reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika wniósł skargę na postanowienie Komornika sądowego (...) M. B. z dnia 14.01.2025r., zaskarżając je w całości i wnosząc o jego uchylenie oraz zobowiązanie organu egzekucyjnego do wyegzekwowania pozostałej kwoty roszczenia, stanowiącej odsetki ustawowe za opóźnienie. Wierzyciel wniósł także o przyznanie mu zwrotu opłaty sądowej z tytułu wniesienia skargi.

Skarżący podniósł, że w niniejszej sprawie Komornik Sądowy wyegzekwował odsetki ustawowe, mimo, że winien egzekwować odsetki ustawowe za opóźnienie.

Komornik przekazał uzasadnienie zaskarżonej czynności wraz z aktami sprawy, wnosząc o oddalenie skargi wierzyciela jako bezzasadnej.

Komornik wskazał, że postępowanie egzekucyjne zostało zakończone prawidłowo. Komornik wyjaśnił, że Wierzyciel wnosił o wyegzekwowanie należności głównej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Komornik Sądowy w wyniku weryfikacji tytułu wykonawczego stwierdził, iż zasądzone zostały odsetki ustawowe w rozumieniu art. 359 § 2 k.c. Odnosząc się do argumentacji przedstawionej w skardze wierzyciela Komornik wskazał, że zastosowanie odsetek ustawowych wynika wprost z literalnego brzmienia treści tytułu wykonawczego. Zgodnie z treścią art. 804 § 2 k.p.c. Komornik nie jest uprawniony do badania treści oraz zasadności tytułu wykonawczego.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Komornik sądowy (...) M. B. prowadził postępowanie egzekucyjne w sprawie Km (...) przeciwko dłużnikowi S. C., na podstawie wniosku wierzyciela (...) (...) z siedzibą w G. z dnia 29 maja 2019 r. Składając wniosek o wszczęcie egzekucji komorniczej wierzyciel domagał się wyegzekwowania należności głównej w kwocie 1247,67 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 30 maja 2019 r. do dnia zapłaty, odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 07 sierpnia 2015 r. do dnia 29 maja 2019 r. w wysokości 337,59 zł, kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 300 zł oraz kosztów sądowych w kwocie 53 zł. (k. 1 akt Km).

Podstawę wniosku egzekucyjnego stanowił tytuł wykonawczy w postaci opatrzonego klauzulą wykonalności z dnia 12 kwietnia 2019 r. nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 11 września 2015 r. mocą którego nakazano pozwanemu S. C., aby zapłacił na rzecz powoda (...) (...) w G. kwotę 1247,67 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 sierpnia 2015 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 227 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w terminie dwóch tygodni od doręczenia niniejszego nakazu albo wniósł w tym terminie sprzeciw do Sądu Rejonowego Gdańsk- Południe w Gdańsku. (k. 3 akt Km).

Na podstawie przestawionego tytułu wykonawczego Komornik egzekwował odsetki ustawowe w rozumieniu art. 359 § 2 k.p.c.

Postanowieniem z dnia 14 stycznia 2025 r. Komornik – uznając iż doszło do skutecznego wyegzekwowania całości świadczenia - wydał postanowienie o zakończeniu postępowania egzekucyjnego, orzekając o kosztach postępowania egzekucyjnego i obciążając nimi w całości dłużnika (k. 138 akt Km).

Rzeczą Sądu w sprawie niniejszej było rozstrzygnięcie, czy Komornik na podstawie złożonego przez wierzyciela w 2019 roku wniosku egzekucyjnego i tytułu wykonawczego wydanego przed dniem 11 września 2015 r., winien za okres od dnia 1 stycznia 2016r. egzekwować odsetki ustawowe za opóźnienie, czy też powinien stosować odsetki ustawowe, zgodnie z nomenklaturą zastosowaną w tytule wykonawczym.

Nie budzi wątpliwości - wobec treści art. 804 k.p.c. - że organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym, jako że celem postępowania egzekucyjnego nie jest ponowne merytoryczne rozstrzygnięcie sporu, lecz wykonanie tytułu wykonawczego. W konsekwencji ani sąd, ani komornik działający jako organ egzekucyjny nie może badać zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym.

Problem wysokości odsetek ustawowych, zasądzonych w tytułach egzekucyjnych powstałych przed dniem 1 stycznia 2016r. i nie wyegzekwowanych do tego momentu ma niezwykle praktyczne znaczenie. W treści tych tytułów odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia określane były powszechnie jako „odsetki ustawowe” zgodnie z obowiązującą wówczas nomenklaturą, choć i wówczas w praktyce sądowej pojawiały się tytuły egzekucyjne, w których zasądzane były kwoty wraz z „odsetkami ustawowymi za opóźnienie”. Oba te sformułowania oznaczały – co do zasady - takie same odsetki, tj. należne wierzycielom za sam fakt opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego w wysokości odsetek ustawowych, określonych ostatnio na 8 % w stosunku rocznym (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2014 r. w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych, Dz. U. z dnia 22 grudnia 2014 r., wydane na podstawie art. 359 § 3 k.c.). Do końca 2015 r. w nomenklaturze prawnej funkcjonowało na gruncie kodeksu cywilnego jedno pojęcie odsetek ustawowych, które pojawiając się w treści wydanych do tego czasu tytułów egzekucyjnych oznaczało – co do zasady - odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Teoretycznie pojęcie to mogło obejmować również inny rodzaj odsetek, tzw. odsetki kapitałowe, gdy strony ustaliły obowiązek ich zapłaty (np. w związku z udzieloną pożyczką czy kredytem), lecz nie uzgodniły ich wysokości - co w praktyce sądowej jest zupełnie wyjątkową, marginalną wręcz sytuacją. Problem praktyczny – jeśli chodzi o sposób formułowania sentencji orzeczeń w zakresie odsetek – nie pojawiał się, albowiem te dwa rodzaje odsetek tj. odsetki kapitałowe o których mowa w art. 359 k.c. i odsetki za opóźnienie o których mowa w art. 481 k.c. miały ustaloną identyczną wysokość (stopę procentową).

Skutkiem zmiany dokonanej ustawą 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, na gruncie kodeksu cywilnego funkcjonuje następująca nomenklatura: „odsetki ustawowe za opóźnienie” (art. 481 § 1 i 2 k.c.) w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych oraz „odsetki ustawowe” w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych (art. 359 § 1 i 2 k.c., tzw. odsetki kapitałowe wynikające z czynności prawnej, gdy strony nie określiły ich wysokości).

Zmiany dokonane ustawą z dnia 9 października 2015r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw wskazują, że ustawodawca zastąpił dotychczasowe odsetki ustawowe oznaczone w treści art. 481 § 1 i 2 k.c. – „odsetkami ustawowymi za opóźnienie”. Świadczy o tym fakt, że zapisy dotyczące tej kategorii odsetek zostały powołane odpowiednio w miejscu, w którym wcześniej uregulowano odsetki ustawowe (art. 481 k.c.), a także okoliczność, że identyczne pozostały podstawy do ich naliczenia. W przypadku odsetek ustawowych za opóźnienie podstawą ich naliczenia jest opóźnienie dłużnika w spełnieniu zobowiązania i brak uregulowań między stronami co do wysokości odsetek, które mają być w razie opóźnienia naliczane. Zatem uznać należy, iż pomimo odmiennej terminologii, odsetki ustawowe dochodzone z tytułu opóźnienia w płatności według stanu sprzed 1 stycznia 2016r. jak i odsetki ustawowe za opóźnienie począwszy od tej daty dotyczą w istocie tej samej instytucji. Konstatacja niniejsza wynika jednoznacznie z przeprowadzonej wykładni systemowej. Nadto do takiej konkluzji prowadzi również fakt, iż ustawą z dnia 9 października 2015r. ustawodawca znowelizował kilkadziesiąt ustaw w których wyrażenie „odsetki ustawowe” zastąpiono sformułowaniem „odsetki ustawowe za opóźnienie”. Istotną wskazówkę interpretacyjną stanowi uzasadnienie projektu ustawy z dnia 9 października 2015r., z którego jednoznacznie wynika, iż zasadniczym celem zmiany było ustawowe uregulowanie wysokości stóp odsetek ustawowych i odsetek ustawowych za opóźnienie, nie zaś wprowadzonej nowej odrębnej kategorii odsetek, należnych z tytułu opóźnienia w płatności. Innymi słowy zmiana, której dokonał ustawodawca miała jedynie na celu ściślejsze rozgraniczenia tych dwóch instytucji, m.in. poprzez zróżnicowanie wysokości odsetek.

Omawiany problem wynika z tego, iż od 01.01.2016r. ustawodawca w miejsce dotychczasowego jednego kodeksowego pojęcia „odsetki ustawowe” (obejmującego zarówno odsetki kapitałowe z art. 359 k.c. i za opóźnienie z art. 481 k.c.) wprowadził dwa pojęcia odnoszące się do dwóch różnych rodzajów odsetek: „odsetki ustawowe” i „odsetki ustawowe za opóźnienie”. Problemy praktyczne i wątpliwości interpretacyjne pojawiły się w związku z przypisaniem przez ustawodawcę dotychczasowej utrwalonej formuły „odsetek ustawowych” do określenia tzw. odsetek kapitałowych z art. 359 k.c.

W świetle reguły wynikającej z art. 804 k.p.c., wskazać należy, że czym innym jest badanie tytułu wykonawczego, czym innym zaś wykładnia i stosowanie powszechnie obowiązujących przepisów prawa, do czego także Komornik sądowy jest zobowiązany.

Odnosząc się do argumentów podnoszonych przez Komornika, wskazać należy, że czasowy zasięg zastosowania ustanowionych ustawą z dnia 9 października 2015r. przepisów o odsetkach określa przepis art. 56 tej ustawy, w myśl którego do odsetek należnych za okres kończący się przed dniem wejścia w życie tej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe, a zatem – a contrario, do odsetek za okresy późniejsze, stosuje się już nowe przepisy.

Zgodnie z utrwalonym w doktrynie i orzecznictwie poglądem, odsetki powstają osobno za każdy dzień opóźnienia (Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 5 kwietnia 1991 r., w sprawie III CZP 21/91), zatem okres w rozumieniu art. 56 rozpoczyna się i kończy wraz z nastaniem kolejnego dnia. W konsekwencji powyższego – w ocenie Sądu - w przypadku gdy z treści tytułów egzekucyjnych powstałych przed dniem 1 stycznia 2016 r. wynika, że odsetki ustawowe należne są za okres przed tą datą i po tej dacie, to do odsetek należnych przed dniem 1 stycznia 2016r. należy stosować przepisy dotychczasowe (tj. ustalać ich wysokość na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów o którym mowa w przepisie art. 359 § 3 k.c. obowiązującego do dnia 31 grudnia 2015r.), zaś do odsetek należnych od dnia 1 stycznia 2016r. przepisy nowe (tj. przepis art. 359 § 2 k.c. w nowym brzmieniu jeśli mamy do czynienia z odsetkami kapitałowymi, a przepis art. 481 § 2 k.c. w nowym brzmieniu jeśli mamy do czynienia z odsetkami za opóźnienie). W Obwieszczeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 stycznia 2016 r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (M.P. z 2016 r. poz. 47) na podstawie art. 481 § 24 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.1) ogłoszono, że poczynając od dnia 1 stycznia 2016 r. wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie wynosiła 7% w stosunku rocznym. Zgodnie natomiast z Obwieszczeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 stycznia 2016 r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych (M.P. z 2016 r. poz. 46) na podstawie art. 359 § 4 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.1) - poczynając od dnia 1 stycznia 2016 r. wysokość odsetek ustawowych wynosiła 5% w stosunku rocznym. Następnie wysokość obu typów odsetek ulegała zmianie, przy czym stopa odsetek ustawowych za opóźnienie pozostaje wyższa o dwa punkty procentowe, co wynika z przyjętego przez ustawodawcę sposobu ich ustalania.

W sprawie niniejszej – jak słusznie zauważył Komornik – wierzyciel we wniosku złożonym w 2019 r. żądał wyegzekwowania odsetek za opóźnienie na podstawie tytułu egzekucyjnego powstałego przed dniem 1 stycznia 2016r. Błędem było natomiast arbitralne utożsamienie przez Komornika tego żądania – w odniesieniu do odsetek należnych od dnia 01 stycznia 2016r. - z „odsetkami ustawowymi” z art. 359 § 1 i 2 k.c., naliczanymi w niższej wysokości (czyli z odsetkami kapitałowymi wynikającymi z czynności prawnej, gdy strony nie określiły ich wysokości). Jak wskazano wyżej, z przepisu art. 56 ustawy nowelizującej wynika, że do odsetek należnych od dnia 1 stycznia 2016r. zastosowanie znajdują przepisy nowe, czyli art. 359 §2 k.c. - jeśli mamy do czynienia z odsetkami kapitałowymi, bądź art. 481 §2 k.c. - jeśli mamy do czynienia z odsetkami za opóźnienie.

W przypadku tytułów egzekucyjnych powstałych przed dniem 1 stycznia 2016r., Komornik winien mieć na uwadze, że w sprawach o zapłatę regułą było zasądzanie odsetek ustawowych w związku z opóźnieniem w zapłacie, zatem we wnioskach egzekucyjnych składanych przed tym dniem wierzyciele – co do zasady - domagali się wyegzekwowania odsetek ustawowych właśnie za opóźnienie w zapłacie. Takie też żądanie zostało sformułowane przez Wierzyciela we wniosku egzekucyjnym z 2019 r. Komornik w celu wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości winien był (przed stwierdzeniem zakończenia postępowania egzekucyjnego) zobowiązać wierzyciela do złożenia oświadczenia w tym zakresie i zapoznać dłużnika ze stanowiskiem wierzyciela. Arbitralne przyjęcie przez Komornika, że w odniesieniu do odsetek należnych od dnia 1 stycznia 2016r. wierzyciel domaga się wyegzekwowania odsetek kapitałowych z art. 359 §1 i 2 k.c., pozbawione było podstawy faktycznej i prawnej.

Przyjęcie takiej praktyki prowadzi do ewidentnego pogorszenia sytuacji prawnej wierzycieli, którzy dysponują tytułami egzekucyjnymi wydanymi przed dniem 1 stycznia 2016r. w stosunku do wierzycieli, którzy uzyskali tytuły egzekucyjne po tej dacie; w szczególności w związku bardzo ograniczonymi możliwościami uzyskania wykładni orzeczenia w zakresie odsetek oraz konsekwencjami wynikającymi z zasady powagi rzeczy osądzonej.

W rezultacie powyższych rozważań, stwierdzić należy, iż w sprawie Km (...) przedwczesne było zakończenie postępowania na skutek wyegzekwowania całości należności wierzyciela i orzekanie o kosztach postępowania egzekucyjnego.

Konsekwencją wadliwości czynności Komornika było jej uchylenie w całości, o czym orzeczono w punkcie pierwszym sentencji postanowienia, mając na względzie powyższe rozważania i powołane przepisy prawa, a także na podstawie przepisu art. 816 §3 k.p.c. a contrario w zw. z art. 767 §1 k.p.c.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie drugim sentencji postanowienia, na podstawie przepisów art. 98 k.p.c., art. 98 §1(1)k.p.c. i art. 108 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Wierzyciel reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika zgłosił żądanie zwrotu opłaty sądowej od wniesionej skargi. Opłata od skargi na czynność komornika w kwocie 50,00 zł została przez wierzyciela uiszczona.

Sędzia SR J. K.