Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe w Gdańsku

WYROK

UZASADNIENIE

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

R. R. (1) pozostawał w związku małżeńskim z P. N. do 2012 roku, z małżeństwa tego pochodzą ich córki W. ur. (...) i E. ur. (...) Wyrokiem Sądu Okręgowego II Wydział Cywilny – Rodzinny z dnia 05 czerwca 2012 r. sygn. akt II C 1393/11 zobowiązano R. R. (1) do łożenia na utrzymanie córek alimentów w kwocie po 350 zł, zaś na podstawie wyroku zaocznego Sądu Rejonowego Gdańsk – Południe w Gdańsku V Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 16 stycznia 2014 r. sygn. akt V RC 753/13 podwyższono tę kwotę do 650 zł na każdą z nich. R. R. (1) jest pozbawiony władzy rodzicielskiej względem dzieci; przyjęły one też nazwisko matki - N..

dowody: zeznania świadka P. N. k. 45-46, 116-121, odpisy wyroków: V RC 735/13 k. 30, II C 1303/11 k. 31-31v., odpis postanowienia V. N. 180/13 k. 29, odpisy zupełne aktów urodzenia k. 39-40v, kopie decyzji k. 26 – 27,

Od czasu rozstania stron R. R. (1) nie płacił całości rat alimentacyjnych na rzecz córek. Jedynie sporadycznie, przeciętnie raz na rok, wpłacał niewielką kwotę tytułem alimentów. Kontakt R. R. (1) z dziećmi polegał jedynie na tym, że czasami do nich dzwonił. Obecnie nie kontaktuje się w ogóle z córkami, nie wykazuje nimi zainteresowania. Przeciw R. R. (1) na wniosek P. N. wszczęto postępowanie egzekucyjne, które jednak było bezskuteczne. Po rozwodzie R. R. (1) początkowo prowadził działalność gospodarczą pod nazwą P&J R. w formie spółki cywilnej ze swoim ojcem, później jednak wyrejestrował się jako przedsiębiorca, a udział w spółce przekazał swojej matce B. R., która do chwili obecnej prowadzi firmę transportową pod nazwą (...) s.c. Transport międzynarodowy.

dowody: zeznania świadka P. N. k. 45-46, 116-121, wyjaśnienia R. R. (1) k. 73, informacja z (...) W. k. 16, informacja z ZUS w P. k. 20, zaświadczenie od komornika w sprawie KMP 103/12 k. 24-25, 55-56v., informacje z (...) k. 37

Od dnia 01 kwietnia 2013 roku do dnia 30 września 2016 roku P. N. pobierała z funduszu alimentacyjnego wypłacane przez Gminny Ośrodek Pomocy (...) w C. świadczenia na córki E. i W.. Od kwietnia 2013 roku była to kwota po 350 zł miesięcznie, zaś od dnia 16 stycznia 2016 roku kwota po 500 zł miesięcznie.

P. N. w dniu 15 lutego 2014 roku zawarła nowy związek małżeński z M. N.. Ze związku małżeńskiego z M. N. ma jedno dziecko. M. N. ma syna z poprzedniego związku, na którego płaci alimenty. O ile po rozwodzie sytuacja materialna P. N. była bardzo trudna, miała ona do spłaty zadłużenia w postaci kredytów i pożyczek krótkoterminowych zaciągniętych jeszcze podczas trwania małżeństwa z R. R. (1), pracowała na pół etatu jako kosmetyczka i dorabiała, ile tylko mogła, to w pierwszej połowie 2016 roku zaczęło odnotowała znaczącą poprawę.

dowody: zaświadczenie z (...) w P. k. 23, zeznania świadka P. N. k. 45-46, 116-121, informacja z US w P. k. 32-38

Po spłacie zadłużeń i rozwinięciu działalności gospodarczej P. N. oraz przedsiębiorstwa jej męża, małżeństwo zaczęło osiągać dochody na ponadprzeciętnym poziomie. P. N. przestała korzystać z pomocy społecznej, w tym ze świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Obecnie P. i M. N. ponoszą wydatki rzędu około 3.500 zł w skali miesiąca: 2000 zł tytułem wynajmu mieszkania, opłaty, w tym woda, prąd, gaz, wywóz śmieci w kwocie 1000 zł, na dzieci przeznaczają ok. 1200 zł na wyprawkę, 300 zł miesięcznie na ubiór, około 600 zł wydają na zajęcia dodatkowe - dzieci trenują jeździectwo oraz gimnastykę, za szkołę, tj. ubezpieczenie, wycieczki płacą około 300 zł. Na dodatkowe zajęcia W. i E. N. uczęszczają regularnie od września 2017 roku. W 2018 roku u W. N. przeprowadzono zabieg chirurgiczny, który kosztował ponad 4.000 zł.

dowody: zeznania świadka M. N. k. 49, 121-123, zeznania świadka P. N. k. 45-46, 116-121, faktury VAT k. 66 – 67, umowa k. 68.

Od lutego 2018 roku R. R. (1) zaczął wywiązywać się z obowiązku alimentacyjnego. Przekazane przez niego środki zostały przeznaczone na wypoczynek letni dzieci - W. N. pojedzie na obozy konne, a E. N. na półkolonie i na obóz gimnastyczny.

dowody: zeznania świadka P. N. k. 116-121, pokwitowanie wpłaty do komornika k. 79, informacja komornika k. 110

R. R. (1) jest rozwiedziony, ma dwie córki. Posiada wykształcenie podstawowe. Od 27 grudnia 2017 roku pracuje jako kierowca w transporcie międzynarodowym uzyskując dochody rzędu 1.560 zł miesięcznie. Nie był leczony neurologicznie, psychiatrycznie ani odwykowo. Był uprzednio karany za granicą za przestępstwo narkotykowe.

dowody: karta karna k. 113, dane osobopoznawcze k. 71-72

R. R. (1) słuchany w postępowaniu przygotowawczym w charakterze podejrzanego nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu i złożył wyjaśnienia, w których powołał się na fakt, iż dopiero niedawno podjął stałą pracę. Na rozprawie oskarżony nie stawił się. Z uwagi na wymóg zwięzłości uzasadnienia, przewidziany w art. 424 § 1 kpk, odstąpiono od cytowania całości wyjaśnień oskarżonego, odsyłając w tym zakresie do niżej wskazanych kart akt.

vide: wyjaśnienia R. R. (1) k. 73

Sąd zważył, co następuje:

W świetle wszystkich dowodów zgromadzonych w toku postępowania, w szczególności zeznań P. N., M. N., a także dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy należało przyjąć, że R. R. (1) dopuścił się popełnienia czynu z art. 209 § 1 kk, jednakże modyfikacji musiał ulec opis czynu i jego kwalifikacja prawna.

Ustalając stan faktyczny w sprawie Sąd oparł się w głównej mierze na depozycjach P. N.. Jej zeznania złożone w toku postępowania przygotowawczego jak i te złożone przed Sądem są wewnętrznie spójne, logiczne oraz znajdują potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym w postaci orzeczeń, pisma z Gminnego Ośrodka Pomocy (...) w C. co do faktu pobierania świadczeń, jak również zeznaniach świadka M. N.. Słuchana w toku rozprawy głównej potwierdziła swoje wcześniejsze zeznania, wskazując jednocześnie jakie zmiany zaszły w jej życiu od czasu przesłuchania w postępowaniu przygotowawczym i doprecyzowała, kiedy i jakich przyczyn jej sytuacja materialna uległa znacznej poprawie. P. N. przyznała, że w ostatnim okresie R. R. (1) zaczął płacić raty alimentacyjne, co koreluje z ustaleniami Sądu poczynionymi na podstawie informacji z postępowania egzekucyjnego i przedstawionymi przez oskarżonego dowodami wpłat.

Walor wiarygodności Sąd przyznał również zeznaniom świadka M. N.. W sposób rzeczowy przedstawił on swoją wiedzę na temat wykazywania zainteresowania córkami przez R. R. (1) oraz wywiązywania się przez niego z obowiązku alimentacyjnego. Jego zeznania są logiczne i wewnętrznie spójne, ponadto korespondują z depozycjami P. N., którym Sąd dał wiarę. Słuchany na rozprawie w dniu 04 lipca 2018 roku podtrzymał i uzupełnił swoje zeznania złożone w toku postępowania przygotowawczego, w których opisał on m.in. sytuację finansową pokrzywdzonej.

Ustaleń stanu faktycznego dokonał Sąd również w oparciu o ujawnione w toku postępowania dokumenty: dane o karalności, odpisy wyroków i postanowień, dane osobopoznawcze, informacje uzyskane z ZUS, (...), komornika, odpisy zupełne aktów urodzenia małoletnich, zeznania podatkowe. Dokumenty te nie były kwestionowane w toku postępowania, brak jest również w sprawie innych dowodów, które mogłyby podważyć autentyczność wymienionych, bądź też zakwestionować ich autorstwo i treści w nich zawarte.

Mając na uwadze całokształt materiału dowodowego Sąd z dużą ostrożnością odniósł się do wyjaśnień złożonych przez R. R. (1), uznając je za częściowo wiarygodne. Sąd dał wiarę oświadczeniom oskarżonego w części dotyczącej tego, że do 27 grudnia 2017 roku nie miał on stałej pracy, a z momentem jej podjęcia zaczął płacić alimenty na swoje dzieci, co potwierdziły inne wiarygodne dowody. Natomiast Sąd uznał, że wyjaśnienia oskarżonego w zakresie tego, że nie miał możliwości uiszczania alimentów wcześniej, w ocenie Sądu są nieszczere i stanowią przyjętą przez oskarżonego linię obrony. Zgodnie bowiem z zeznaniami P. N., którym Sąd dał wiarę, oskarżony przejął prosperującą firmę, którą wcześniej prowadziła jego żona i ojciec, a która następnie działała pod nazwiskiem jego matki, żeby R. R. (1) mógł w ten sposób uniknąć egzekucji komorniczej.

Na podstawie opisanych powyżej dowodów Sąd przyjął, że oskarżony R. R. (1) wyczerpał swoim działaniem znamiona czynu z art. 209 § 1 kk (w brzmieniu aktualnie obowiązującym). Przepis ten stanowi, że karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku podlega ten, kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące.

Obowiązek alimentacyjny R. R. (1) został określony co do wysokości prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku II Wydział Cywilny – Rodzinny z dnia 05 czerwca 2012 r. sygn. akt II C 1393/11, a następnie wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego Gdańsk – Południe w Gdańsku V Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 16 stycznia 2014 r. sygn. akt V RC 753/13. Oskarżony miał bezspornie pełną świadomość, iż został zobowiązany do łożenia na rzecz swoich małoletnich dzieci W. i E. N. alimentów w kwocie po 650 zł. Pomimo tego, R. R. (1) przez czas określony w wyroku nie wspierał finansowo swoich córek, koncentrując się wyłącznie na zaspokajaniu własnych potrzeb. W ocenie Sądu, zachowanie oskarżonego stanowi uchylanie się od wykonania obowiązku alimentacyjnego, o którym mowa w cytowanym wyżej przepisie. Aktualne zaległości R. R. (1) w tym zakresie znacznie przekraczają wartość 3 świadczeń okresowych. Jak wynika z powyższego, oskarżony wyczerpał wszystkie znamiona przestępstwa z art. 209 § 1 kk.

Jednocześnie Sąd zważył, że R. R. (1) nie można przypisać popełnienia występku niealimentacji w typie kwalifikowanym, tj. z art. 209 § 1 a kk, którego dopuszcza się ten, kto popełnia przestępstwo z art. 209 § 1 kk, narażając przy tym osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Jak zgodnie zeznali bowiem P. i M. N., w pierwszej połowie 2016 roku ich sytuacja materialna uległa znacznej poprawie. Małżonków stać było nie tylko na zaspokojenie podstawowych potrzeb dzieci, ale także na zapewnienie dzieciom możliwości realizacji wyjątkowo kosztownych hobby, do jakich należą jazda konna czy zajęcia gimnastyczne. W tej sytuacji podjęli oni także świadomą decyzję o powiększeniu rodziny. Fakt znacznej poprawy zamożności rodziny potwierdzają zaświadczenia z Gminnego Ośrodka Pomocy (...), z których wynika, że w 2016 roku P. N. przestała korzystać z pomocy tej instytucji. Faktem jest, że w zeznaniu podatkowym za 2016 rok P. N. wykazała jeszcze stratę, jednakże może to wynikać z faktu, iż koniecznym było poczynienie na wstępie określonych inwestycji, zaliczanych do kosztów uzyskania przychodu, które jednak zaczęły skutkować osiąganiem znacznie wyższych przychodów, co było odczuwalne w domowym budżecie. Warto także zauważyć, że pieniądze przekazywane w 2018 roku przez R. R. tytułem alimentów nie zostały przeznaczone na zwykłe, codzienne potrzeby dzieci, lecz na zafundowanie im dodatkowego, zorganizowanego letniego wypoczynku, co wprawdzie z pewnością jest celowe, ale nie może być uznane za zaspokojenie jednej z fundamentalnych potrzeb. Nie można zatem wykazać, że w jakimkolwiek fragmencie okresu objętego zarzutem, tj. od 15 kwietnia 2016 roku, aż do dnia wyrokowania, córki oskarżonego były narażone na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

W tym kontekście warto przypomnieć, że na gruncie przepisów kodeksu karnego obowiązujących do dnia 30 maja 2017 roku uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego w sytuacji, gdy osoba uprawniona nie była narażona na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych nie stanowiło przestępstwa. Karalność takiego zachowania wprowadzono od dnia 31 maja 2017 r. jako § 1 artykułu 209 kk, zaś w przybliżeniu odpowiednik dotychczasowego art. 209 § 1 kk stał się typem kwalifikowanym przestępstwa niealimentacji, oznaczonym jako art. 209 § 1a kk. Skoro jednak zachowanie oskarżonego w okresie od 15 kwietnia 2016 r. (data początkowa wskazana w zarzucie) do 30 maja 2017 r. (data końcowa obowiązywania przepisów dotychczasowych) nie stanowiło czynu zabronionego, nie można przypisać mu - jak proponował prokurator - popełnienia przestępstwa w tym okresie. Zachowanie R. R. (1) zaczęło stać w sprzeczności z przepisami prawa karnego dopiero od 31 maja 2017 roku, zatem dopiero ta data może być przyjęta za datę początkową popełnienia przestępstwa.

Natomiast w lutym 2018 roku, jak wynika z dowodu wpłaty znajdującego się w aktach sprawy, oskarżony wpłacił ratę alimentów na rzecz dzieci, i kontynuował ich finansowe wspieranie w kolejnych miesiącach. Tym samym, jako datę końcową popełnienia przestępstwa należało wskazać styczeń 2018 r. tj. ostatni okres, w jakim R. R. (1) uchylał się od spełniania świadczenia.

Na marginesie należy także wyjaśnić, że Sąd skorygował w opisie czynu imię jednej z małoletnich pokrzywdzonych, tj. w miejsce imienia (...) wpisał (...), bowiem jak wynika z akt sprawy, córka oskarżonego ma na imię E., a nie N., jak mylnie zostało wskazane w akcie oskarżenia.

Wymierzając R. R. (1) karę uwzględniono dyrektywy wymiaru kary wskazane w art. 53 § 1 kk. Sąd wymierzył karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Jako okoliczność obciążającą oskarżonego Sąd miał na względzie jego uprzednią karalność, choć dostrzegł, że nie dotyczyła ona przestępstwa podobnego do tego, za które oskarżony odpowiada w niniejszym postępowaniu. Z drugiej strony, Sąd uwzględnił fakt, iż okres niealimentacji był stosunkowo krótki, a ostatniej jego fazie oskarżony zdecydował się jednak podjąć legalną pracę i rozpocząć regulowanie swoich zobowiązań wobec dzieci. Mając na uwadze powyższe Sąd na mocy art. 209 § 1 kk w zw. art. 34 § 1 i 1a pkt 1) kk, art. 35 § 1 kk wymierzył R. R. (1) karę 3 miesięcy ograniczenia wolności, polegającej na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, wskazanej przez Sąd, w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym. W ocenie Sądu kara ograniczenia wolności w takim wymiarze jest sprawiedliwa i adekwatna w stosunku do okresu uchylania się przez oskarżonego od ciążącego na nim zobowiązania oraz stopnia zawinienia. Kara ograniczenia wolności będzie wiązała się z pewną dolegliwością oskarżonego, przejawiającą się w konieczności wykonywania wskazanej przez sąd pracy, to przede wszystkim powinna uświadomić oskarżonemu naganność jego zachowania. Obowiązek ten w orzeczonym minimalnym wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym nie będzie kolidował z niedawno podjętą przez oskarżonego pracą zawodową. Natomiast kara grzywny nie spełniłaby celów kary, gdyż na R. R. (1) ciąży znaczące zobowiązanie finansowe wobec córek i wywiązując się z niego oskarżony prawdopodobnie nie byłby realnie w stanie uiścić grzywny, albo ponownie zaniedbałby realizację świadczeń wobec pokrzywdzonych, co nie jest pożądane.

Sąd zważył, iż R. R. (1) unikał ponoszenia odpowiedzialności poprzez uchylanie się od regularnego łożenia na rzecz swoich dzieci, dlatego też, na mocy art. 34 § 3 kk, art. 72 §1 pkt 3 kk Sąd uznał za słuszne zobowiązanie oskarżonego do wykonywania ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego na rzecz W. i E. N.. Zobowiązanie to orzeczone w punkcie II wyroku ma skłonić oskarżonego do regularnego wywiązywania się z obowiązków, co zresztą będzie kontrolowane w toku wykonywania kary ograniczenia wolności.

Ponadto, na mocy art. 626 § 1 kpk, art. 627 kpk i art. 1, art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.) Sąd zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w kwocie 70,00 złotych, oraz kwotę 60,00 złotych tytułem opłaty. Sąd przy rozstrzyganiu tej kwestii kierował się ogólną zasadą sprawiedliwego postępowania, zgodnie z którą każdy, kto przez swoje zawinione zachowanie spowodował wszczęcie postępowania karnego, zobowiązany jest do poniesienia jego kosztów. Jednocześnie orzekając w tym przedmiocie Sąd zważył, że w przedmiotowej sprawie nie występowały przesłanki dla odstąpienia od obciążania oskarżonego tymi kosztami – są one niewysokie, w związku z czym nawet mając na fakt konieczności regulowania zadłużenia przez R. R. (1) oraz łożenia na utrzymanie dzieci, koszty te nie będą stanowiły dla niego zbytniego obciążenia.